Eetverslaving, het lijkt misschien minder heftig dan een verslaving aan alcohol of nicotine. Maar een eetverslaving blijkt wel degelijk tot die categorie verslavingen te behoren.
Toch is er een verschil tussen een eetverslaving en gewoon jezelf de hele dag door overeten. In dat laatste geval is er feitelijk geen sprake van een echte eetverslaving. In tegenstelling tot wat veel mensen denken wanneer ze totaal geen controle lijken te hebben over hun eetgedrag.
In dit artikel ontdek je het verschil tussen de hele dag door eten en een echte eetverslaving. Daarnaast ga ik uitgebreid in op de rol van dopamine, hoe we een eetverslaving in stand houden en hoe de voedselindustrie hier handig op inspeelt. Tevens geef ik 3 belangrijke tips om op een gezonde en verantwoorde manier het patroon van overeten te doorbreken. En krijg je natuurlijk de ultieme oplossing om jouw “eetverslaving” eenvoudig en definitief te stoppen.
Wat is een eetverslaving?
Een eetverslaving komt neer op het dwangmatig consumeren van voedsel en junkfood.
Het is alsof er een kracht buiten jezelf is die ervoor zorgt dat je telkens toch weer gaat eten. Zelfs als je eigenlijk helemaal geen gevoelens van honger of trek ervaart.
Veel mensen herkennen dit bij zichzelf. Ze eten de hele dag door. Ze grijpen al snel naar ongezonde snacks en tussendoortjes en eten zo gevoelens van verdriet, boosheid of verveling weg.
Opvallend is dat maar heel weinig mensen kunnen zeggen, wat ze nu precies gedreven heeft om toch al die vette en suikerrijke extra’s te pakken.
Als we kijken naar de diverse soorten eetverslavingen die in de Geestelijke Gezondheidszorg onderkend worden, dan komt het neer op de volgende categorieën:
- Anorexia: hier speelt de angst om dik te worden een grote rol en deze persoon ziet al snel een dik persoon in de spiegel.
- Boulimia: periodes van overmatige controle over eten worden afgewisseld met flinke eetbuien, vaak gepaard met overgeven.
- Binge-eating: lijkt op boulimia maar het verschil is dat de neiging om te braken er niet is na de eetbui.
- Orthorexia: een ongewone obsessie om alleen maar eenzijdig gezond voedsel te eten waardoor er een tekort ontstaat aan belangrijke voedingsstoffen.
Nu wordt het interessant, want de kans is erg groot dat jij tot geen enkele categorie behoort. Terwijl binge-eating wel erg lijkt op het eetgedrag dat je doet en waardoor je blijft hangen in overgewicht of zelfs obesitas.
Hierna leg ik uit dat er wel degelijk een verschil is tussen overgewicht/obesitas en binge-eating. En dat er bij jou dus mogelijk wel helemaal geen sprake is van een echte eetverslaving conform de maatstaven van de Geestelijke Gezondheidszorg. En dat biedt perspectief, want misschien is het tij makkelijker te keren dan je nu nog zou denken.
Eetverslaving: Binge Eating Disorder
Om het onderscheid goed te kunnen maken, zet ik hier een aantal symptomen op een rijtje, die kenmerkend zijn voor het Binge-Eating Disorder (BED):
- Geen honger hebben en toch een drang voelen om te eten.
- Veel eten in korte tijd en vaak ook ongezond vet en suikerrijk eten.
- Geen controle hebben over de eetbui en ook niet kunnen stoppen.
- Eten om te eten en vaak kun je er niet eens van genieten (gewoon volproppen)
- Schuldgevoel nadat je behoefte aan eten vervuld is.
- Snel eten alsof het afgepakt kan worden en het gevoel van verzadiging negeren.
Met dit rijtje kan het nog steeds lijken dat er bij jou sprake is van binge-eating. Mogelijk herken je zelfs alle punten die hiervoor genoemd worden.
Maar nu komt een cruciale uitleg waardoor je zelf kan bepalen of jouw overgewicht/obesitas voortkomt uit een eetverslaving of dat het allemaal minder zwaar is dan het nu lijkt.
Iemand met Binge-Eating Disorder heeft last van zware eetbuien waar grote hoeveelheden eten tegelijkertijd worden geconsumeerd in een korte tijdspanne.
Terwijl het overgrote deel van de mensen met overgewicht danwel obesitas de hele dag door eten.
Dus niet persé het dwangmatig volproppen met grote hoeveelheden voedsel binnen een paar minuten.
Dit kan al als een enorme opluchting voelen. Want een officiële eetverslaving hoeft dus niet aan de orde te zijn, ook al kan het voor jou wel voelen dat er sprake is van een eetverslaving.
Het steeds weer grijpen naar allerlei tussendoortjes terwijl je er geen enkele controle over lijkt te hebben, mag niet onderschat worden. Het kan wel degelijk leiden tot gevoelens van onmacht en frustraties. Met als gevolg dat deze emoties juist weer leiden tot overeten.
De rol van dopamine
Terwijl jij misschien tot nu toe hebt gedacht dat je last hebt van een eetverslaving vanwege je dwangmatige behoefte aan ongezonde en suikerrijke snacks, blijkt dat er mogelijk toch een ander mechanisme aan het werk is.
Nu komt de rol van het hormoon dopamine om de hoek kijken. Want waar komt die behoefte om de hele dag door te eten toch vandaan?
Suikers zorgen ervoor dat je hersenen dopamine afgeven en dopamine zorgt er weer voor dat je een gevoel van beloning ervaart. En dat gevoel is wel lekker en dus wil je meer.
En dan opnieuw komt het woord eetverslaving om de hoek kijken, maar dan op een andere manier. Want het is een feit dat bepaalde voedingsmiddelen niet alleen ongezond zijn voor je lichaam en geest, maar ook nog eens zeer verslavend lijken te werken.
Suikerrijke voeding is verslavend
Het verslavende karakter van deze voedingsmiddelen komt doordat de hersenen worden beloond en daardoor steeds vragen om meer.
Dus op het moment dat jij in de supermarkt staat en al dat ongezonde lekkers ziet liggen, dan geven jouw hersenen een signaal af en je smaakpapillen beginnen direct te werken. Het water loopt je letterlijk en figuurlijk in de mond. En voor je het in de gaten hebt, stop je het in je winkelwagen en kom je thuis met al dat eten wat je eigenlijk helemaal niet wilde kopen. Je had je zo voorgenomen om de verleiding te weerstaan en het is weer niet gelukt. Dit lijkt inderdaad op een eetverslaving, maar zoals je inmiddels weet, zal daar in veel gevallen geen sprake van zijn.
Het is de behoefte aan steeds meer dopamine die zorgt dat jij zwicht voor de verleiding.
En dan gaat het niet alleen om de supermarkt, maar om alle situaties waardoor jij in de verleiding komt om toe te geven aan die behoefte om te eten terwijl je lichaam het helemaal niet nodig heeft.
Eten als beloning voor je hersenen
Zodra je ongezond voedsel eet met veel toegevoegde suikers dan ben je je hersenen aan het belonen. Want bij suikergebruik komt er een grote hoeveelheid dopamine vrij in je hersenen. En dat geeft een lekker gevoel. Maar helaas gaat er op termijn iets mis, want waar in het begin de dopamine aanmaak door het dak gaat waardoor je dat lekkere gevoel krijgt, gebeurt op termijn juist het omgekeerde. Het wordt steeds lastiger om het dopaminegehalte op peil te houden, Met als gevolg dat je steeds minder lekker in je vel komt te zitten.
En dit is precies waar de voedselindustrie zich heel erg van bewust is. En aangezien zij een belang hebben om winst te maken, is het zaak dat ze jou zoveel mogelijk verleiden om zoveel mogelijk te eten. Bij voorkeur eten met suikers.
Om die reden is inmiddels aan bijna alles wat je in een reguliere supermarkt koopt, suiker toegevoegd. Je kunt het zo gek niet bedenken of er is aan het product wel iets toegevoegd waardoor het direct tot de categorie “ongezond” gaat behoren.
Zo blijf jij dus hangen in die eetverslaving. Met als gevolg dat het niet meer lijkt te lukken om die overtollige kilo’s nog kwijt te raken. Want de verleiding is simpelweg te groot om te weerstaan.
Van suikers blijf je eten
Tegenwoordig kunnen we vaak alleen nog voeding verkrijgen waar suikers aan zijn toegevoegd. Gezonde voeding zonder toegevoegde suikers is wel degelijk goed te verkrijgen. We moeten er alleen veel meer moeite voor doen. Bovendien zijn we zo gewend aan de zoete smaken dat we gezonde, natuurlijke voeding vaak zelfs vies of smakeloos vinden. Moeite doen om iets te kopen wat je niet lekker vindt, is voor veel mensen echt een brug te ver en dus blijven ze hangen in de ongezonde hoek van producten die ervoor zorgen dat overgewicht in stand gehouden wordt.
Het continue eten van suikerrijke producten zorgt dus dat er grote hoeveelheden dopamine vrijkomen. Omdat dit bij de meeste mensen met overgewicht een continue proces is, raken de dopaminereceptoren steeds minder gevoelig voor de suikers. Het effect van de suikerrush wordt dus ook steeds minder sterk. En zal je steeds meer suikers nodig hebben om datzelfde lekkere gevoel te ervaren. Op een bepaald moment voel je die rush niet eens meer terwijl je toch door blijft eten. En vaak kun je dan niet eens vertellen waarom je dat eigenlijk doet.
De verleiding weerstaan wordt zo heel lastig. Zeker als je je in een omgeving bevindt waar iedereen om je heen alles eet wat los en vast zit, terwijl jij probeert af te komen van die overtollige kilo’s.
Hoe de voedselindustrie overgewicht in de hand werkt
Dat de voedselindustrie dus steeds weer nieuwe producten bedenkt en aan steeds meer producten suikers is gaan toevoegen, heeft een reden. Zeker gezien het belang van de voedselindustrie om zoveel mogelijk winst te maken.
En natuurlijk klinkt dit allemaal tegenstrijdig in een maatschappij waar overgewicht en obesitas inmiddels volksziekte nummer 1 is en waar veel mensen gezondheidsklachten ontwikkelen en zelfs vroegtijdig komen te overlijden.
Maar zoals met zoveel dingen spelen belangen een grote rol en daar waar het jouw belang is om zo goed mogelijk voor je lichaam te zorgen en te onderhouden, is het in het belang van de voedselindustrie dat jij zoveel mogelijk eet. En bij voorkeur eet jij zoveel mogelijk voeding waar toegevoegde suikers in zijn verwerkt zodat jij het lastiger krijgt om ermee te stoppen. Zo blijf je dus geld uitgeven aan ongezonde voeding wat niet bijdraagt aan een gezond en fit lichaam.
Sterker nog, uit onderzoek is gebleken dat het eten van suikerrijk voedsel, dus voeding waar suikers aan toegevoegd zijn, de hersenen net zoveel belonen als het tot je nemen van cocaïne en nicotine.
Dat is even schrikken, want we horen niets anders dan dat een verslaving aan drugs of roken enorm lastig te overwinnen is. Dus hoe zit dat dan met het fenomeen dat je waarschijnlijk een eetverslaving noemt. Ofwel de overmatige behoefte aan suikerrijk voedsel wat ervoor zorgt dat je steeds weer blijft eten. Zelfs als je dat helemaal niet wilt.
Want of je het nu een echte eetverslaving kan noemen of niet, feit blijft dat het continue suikergebruik kan zorgen voor dusdanige veranderingen in je hersenen dat het in ieder geval gevoelsmatig eindigt in een sterke verslaving.
Averechtse werking van diëten bij eetverslaving
Na het lezen van bovenstaande zul je begrijpen wat er gebeurt bij een dieet. Je krijgt restricties opgelegd en daar zijn de meeste mensen al geen fan van. Maar nog erger is dat tijdens een dieet je inname van suikers sterk beperkt gaat worden. Terwijl je met al die suikers juist bezig was een geluksgevoel te creëren. Tenminste, op onbewust niveau is dit ergens ooit aangenomen en dat automatische programma om te overeten wordt dan ook telkens weer uitgevoerd.
Als je vervolgens op wilskracht probeert dat onbewust, automatische programma tegen te houden, dan kan je je voorstellen dat je dat vroeg of laat gaat verliezen.
Want hoe harder jij probeert om geen suikers te eten, hoe intenser jouw verlangen wordt naar ongezond eten.
Dit mechanisme is zo sterk dat je het kan ervaren als een obsessie. En als er op die momenten ongezond en suikerrijk voedsel in huis is, dan zal je met grote kans vroeg of laat bezwijken en laat je al je goede voornemens varen.
En zo ontstaat er een volgend probleem, want dit moet je voor jezelf toch weer kunnen goedpraten. Dat lukt vaak prima want we zijn prima in staat om recht te praten wat eigenlijk krom is.
Dat zullen we nog weleens zien!
Want wat gebeurt er als je iets niet mag? Bij de meeste mensen gebeurt er dan iets in de trant: “dat zullen we nog wel even zien of ik dat niet mag!”
Hier liggen een aantal effecten aan ten grondslag;
- Het “wat kan het me schelen” effect: nu ik toch gezwicht ben voor die koek, is de dag toch al verpest. Ofwel je zodra je één misser met je eten maakt, ga je daarna direct weer helemaal los. Morgen begin je weer opnieuw. Toch?
- Je hebt jezelf voorgenomen om weer een dieet te volgen. Het is vrijdag en je gaat maandag beginnen. Je gaat je het hele weekend nog eens flink volproppen want straks mag het niet meer. Oef… alleen het idee dat het niet meer mag, roept bij velen al recalcitrant gedrag op. En juist omdat je van tevoren nog even lekker los gaat, wordt het op maandag alleen maar nog lastiger.
- Je gelooft dat je niet over voldoende wilskracht beschikt. En dus zwicht je direct voor de verleiding zodra zich er een gelegenheid voordoet. En dat begrijp je wel van jezelf, want zo gaat het altijd. Iedereen heeft er ook last van, dus je kan er eigenlijk ook niets aan doen.
In feite word je met een dieet in een fuik gedreven omdat je bij een dieet je suikerinname sterk reduceert. En dat heeft gevolgen voor de aanmaak van dopamine zodat je sneller een gevoel van onbehagen gaat ervaren. En dat gevoel van onbehagen ga je vervolgens weer weg eten met veelal suikers. En zo lijkt het alsof dat, vaak kortstondige, fijne gevoel komt door het eten en ga je eten associeren met geluk.
En voor je het weet, ben je constant aan het eten en lijkt het alsof je een eetverslaving hebt.
De symptomen van een dopamine tekort
Ondanks dat je constant in de weer bent met vaak suikerrijke tussendoortjes, is er een bepaalde resistentie opgetreden zodat de suikers niet meer voor pieken zorgen in de dopamine aanmaak. De eetverslaving heeft dus feitelijk zijn functie verloren, maar inmiddels is het een gewoonte geworden om te eten.
Dus blijf je eten terwijl je rationeel heel goed weet dat je lichaam dit allemaal niet nodig heeft en dat overgewicht niet is wat je wilt. Maar je onbewuste heeft ooit een andere betekenis gegeven aan eten en gaat ervan uit dat dit nog steeds een oplossing is om je blij te voelen.
Helaas. Een dopamine tekort leidt tot allerlei symptomen waar je juist helemaal niet blij van wordt.
Zo herken je mogelijk een aantal van onderstaande kenmerken:
- Vermoeidheid en misschien wel de hele dag willen slapen
- Depressieve gevoelens
- Weinig concentratie op kunnen brengen
- Besluiteloosheid, geen keuzes kunnen maken
- Lastig gewicht verliezen of zelfs aankomen
- Drang naar zoet en andere verslavende middelen
- Spanning en onrust
- Vertraagd metabolisme
- Gewrichtspijnen
- Schildklierontregeling
- Hoge bloeddruk
Deze lijst is nog verder uit te breiden. Maar het mag duidelijk zijn, dat suikers en de gevolgen op het dopamine gehalte voor ernstige problemen kunnen zorgen.
3 Tips om op gezonde wijze de aanmaak van dopamine te stimuleren
Nu je het mechanisme kent en misschien begrijpt waar bepaalde gevoelens vandaan zouden kunnen komen, is het belangrijk om van die eetverslaving af te komen. Gelukkig zijn er manieren om op gezonde en verantwoorde wijze de aanmaak van dopamine te stimuleren.
Tip 1: Beperk je tot gezonde voeding
Net name complexe koolhydraten, antioxidanten, tyrosine en omega 3 helpen om de chemische processen in je lichaam goed te laten verlopen. Het is een natuurlijke manier om je dopamine niveau weer in balans te brengen.
Je kunt hierbij denken aan voedingsmiddelen zoals onder andere:
- bananen
- vis
- eieren
- vlees
- noten
- zaden
- avocado
- groene groenten
Deze voeding helpt je om tekorten aan te vullen zonder dat je daarvoor toegevoegde suikers nodig hebt. En aangezien je nu weet dat al die suikers niet eens een bijdrage leveren aan je geluksgevoel, kan je ze net zo goed laten staan en kiezen voor gezondere alternatieven.
Tip 2: Beweeg meer
Bewegen wil niet persé zeggen dat je direct de sportschool in hoeft. Wandelen is een makkelijke manier van bewegen en zorgt op een natuurlijke manier voor het vrijmaken van positieve stofjes in de hersenen. In plaats van een eetverslaving, is een gezonder alternatief om dagelijks een goede wandeling te maken om daarmee de dopamine aanmaak te stimuleren.
In onderstaande video legt Prof. Erik Scherder de positieve effecten uit van een dagelijkse wandeling.
Dat bewegen goed is voor je lichaam en een bijdrage levert aan een positief gevoel, blijkt wel uit deze video. Toch maakt wandelen hongerig. Tenminste dat willen we graag geloven want het geeft toch weer een excuus om te gaan eten.
Pas dus op voor deze valkuil. Lekker wandelen is goed, maar daarna hoef je niet persé iets aan te vullen.
Tip 3: Tijd voor jezelf
Hoe gelukkig kun je worden van het idee dat je een paar uur helemaal voor jezelf hebt? Doen wat je zelf wilt. Geen verplichtingen, geen zorgen, geen taken, maar even helemaal niets hoeven. Gewoon doen waar je zin in hebt en daar helemaal van genieten.
En dan natuurlijk niet naar eten gaan grijpen, maar lekker een boek lezen of film kijken. Iets wat jou ontspanning geeft.
Eetverslaving: de gevolgen
Dat een zogenaamde eetverslaving makkelijk leidt tot overgewicht, klinkt logisch. En of het nu gaat om een echte eetverslaving of een afgeleide daarvan, dat maakt niet uit. Een obsessie voor eten heeft vaak ook psychische en sociale gevolgen.
Door schaamte of een gevoel van falen kan er een verminderd gevoel van eigenwaarde ontstaan. En stel dat je door al die suikers een dopamine tekort hebt, dan kan het zijn dat depressieve gevoelens ervoor zorgen dat je nergens meer zin in hebt. Dit kan ertoe leiden dat je je gaat onttrekken aan sociale gebeurtenissen. En de stress hieromheen heeft ook weer invloed op je (hormonale) stofwisseling met een negatief effect op je vetverbranding.
Op het moment dat je weet en beseft dat je dit niet meer wilt, wordt het tijd om naar een definitieve oplossing te gaan om af te rekenen met die eetverslaving, je dopaminegehalte weer in balans te brengen en terug te keren naar een gewicht dat gezond is voor jouw lichaam en geest.
Hoe hypnotherapie helpt de eetverslaving de baas te worden
Als je kijkt naar bovenstaande tips, dan zullen deze niet nieuw voor je zijn. Dat minder suiker eten, meer bewegen en minder stress goed is, weten we allemaal wel. Maar het blijkt in de praktijk behoorlijk lastig om dit allemaal vol te houden en dat is eigenlijk nog logisch ook zoals je hebt kunnen lezen.
Dat betekent ook dat de gebruikelijke methodes niet werken omdat het allemaal gebaseerd is op ratio. We proberen op bewust niveau een verandering tot stand te brengen voor gewoontes die onbewust, automatisch worden aangestuurd. En op dat onbewuste niveau ligt de oplossing.
Dus niet moeilijk doen met wilskracht of jezelf straffen met een crashdieet. Want de kans is groot dat je eetverslaving snel weer de kop opsteekt. Met alle gevolgen van dien voor je zelfvertrouwen, want je hebt het weer niet volgehouden. En dat gevoel van falen is weer een extra stimulans om nog meer te gaan eten. We weten allemaal waar dit toe leidt: overgewicht!
Hypnotherapie en hypnose zijn bij uitstek de technieken waarmee het onbewuste aangesproken wordt en waarmee de verandering eenvoudig tot stand gebracht kan worden. Want bedenk wat het voor je zou betekenen als je eetverslaving overgaat in bewust kiezen voor gezondere alternatieven. Dat het makkelijker wordt om te gaan bewegen en dat je simpelweg weer lekker in je vel komt te zitten. Wat zou dat voor je betekenen?
Als je nu denkt: “ja, dat wil ik wel” en je wilt definitief afrekenen met je suikerverslaving? Ga dan eens aan de slag met een zelfhypnose sessie Stop de Suikerverslaving en ontdek wat hypnose voor jou kan betekenen.
